Chanoeka

Van woensdag 17 december t/m woensdag 24 december 2014

Chanoeka is een joods feest, ook bekend als het lichtfeest of toewijdingsfeest. In het Hebreeuws betekent het ‘inwijding’. De eerste dag van dit feest begint na de zonsondergang van de 24e dag van de joodse maand Kislev. Het feest duurt acht dagen, ter nagedachtenis aan het ‘Chanoeka-wonder’.

Chanoeka was ingesteld door Judah Maccabeüs en zijn broers in het jaar 165 v.Chr; om jaarlijks met vreugde gevierd te worden ter herdenking van de toewijding aan het altaar in de tempel van Jeruzalem. Na Jeruzalem en de tempel te hebben hersteld, gaf Judah het bevel de tempel te reinigen, een nieuw altaar in plaats van de verontreinigde te bouwen, en nieuwe heilige bekers te vervaardigen. Toen het vuur opnieuw op het altaar werd aangestoken, en de lampen op de kandelaar weer brandden, werd de toewijding aan het altaar gedurende acht dagen gevierd, onder het brengen van offers en het zingen van liederen. Ook in de huizen werden lichten aangestoken.

Eén kruikje olie

Volgens de legende in de Talmoed, gingen de Maccabeeën de tempel binnen nadat zij de bezetters uit de tempel hadden verjaagd, om de afgodenbeelden te verwijderen en de tempel te herstellen. Zij ontdekten, dat de meeste rituele voorwerpen ontwijd waren. Daarop zochten zij ritueel gezuiverde olijfolie om de menora aan te steken en de tempel te herstellen, maar vonden slechts genoeg olie voor een enkele dag. Zij staken dit evengoed aan, en gingen verder meer olijfolie te persen en zuiveren. Op een miraculeuze wijze bleef deze kleine hoeveelheid olie acht dagen lang branden, tot er nieuwe olie geperst en gezuiverd kon worden. Om deze reden steken joden een kaars extra aan, iedere nacht van het feest.

Aansteken van de Lichtjes

De chanoekia, een speciale kandelaar voor chanoeka, heeft plaats voor 8+1 kaarsjes of vlammetjes op olie. Iedere dag steekt men eerst het extra “negende” lichtje, de sjamasj, aan om hiermee de andere lichtjes aan te steken. Op de eerste dag van chanoeka spreekt men een extra zegen uit. Daarna steekt men met de sjamasj de andere lichtjes aan: de eerste dag één, de tweede dag twee, etc. tot en met de achtste dag.
Na het aansteken van de kaarsjes spreekt men vaak een tekst uit, met de redenen voor het aansteken van de lichtjes en de regels omtrent het gebruik ervan. Een bijzonder aspect van de chanoekia met lichtjes is dat men wordt geacht deze in het raamkozijn neer te zetten.

Feest

Terwijl thuis de chanoekia voor het raam staat te stralen, worden in het gezin spelletjes gespeeld, speciale gerechten gegeten en cadeautjes uitgepakt. Olie speelt nog steeds een belangrijke rol. Er worden speciale gerechten gegeten die oorspronkelijk met olie werden bereid: Soevganiot zijn oliebollen gevuld met jam en latkes zijn aardappelpannenkoekjes.